Είναι λογικό, σε μονοθεματικές περιόδους ενημέρωσης, όπως η σημερινή, όπου η πανδημία του κορονοϊού είναι το μοναδικό θέμα ενδιαφέροντος, να στρέφεται η προσοχή όλων μας εκεί. Τα Μ.Μ.Ε. μιλούν μόνο για αυτό, τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης αναφέρονται σχεδόν μόνο σε αυτό, οι έρευνες αφορούν αυτό.
Στην Ελλάδα η καραντίνα αύξησε σε μεγάλο ποσοστό την τηλεθέαση, μιας και 37% παραπάνω άνθρωποι είδαν τηλεόραση σε σχέση με την περίοδο πριν από δεκαπέντε μέρες -ο μέσος όρος τηλεθέασης ήταν τα 453 λεπτά- με τις ειδήσεις να κερδίζουν την μερίδα του λέοντος. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είδαν να αυξάνεται η επισκεψιμότητα των πολιτών (το Facebook κατά 14% περίπου) με το TikTok αφενός κα το Instagram αφετέρου να κερδίζουν εντυπώσεις και οπαδούς, ενώ οι πλατφόρμες, με επικεφαλής το Netflix, κέρδισαν σημαντικότατο μερίδιο του ενδιαφέροντος του κοινού.
Η οικογένεια αποτέλεσε κι αποτελεί φάρο της ελληνικής κοινωνίας. Γι’ αυτό και στην Ελλάδα το 91% φοβάται περισσότερο μην κολλήσει τον ιό του κορονοϊού κάποιο μέλος της οικογένειας του παρά ο ίδιος ή η ίδια1
Σε αυτό το δυναμικό περιβάλλον μετάδοσης της πληροφορίας (σύμφωνα με την Google ο κορονοϊός και οι ειδήσεις αποτέλεσαν τις πρώτες επιλογές μας στη διαδικτυακή έρευνα), όπου η τεχνολογία είναι συμπαραστάτης στην πιο δύσκολη εποχή που διανύει ο πλανήτης συνολικά, οι περισσότεροι από εμάς στη Βιομηχανία των Υπηρεσιών Επικοινωνίας πέσαμε στην παγίδα να διαβάσουμε πολύ τις θέσεις του εξωτερικού. Στην πράξη, με τη δική μας αγωνία για την επόμενη ημέρα, μπήκαμε στη λογική να μιλήσουμε για τη Διαχείριση Κρίσης με βάση τις απόψεις των συναδέλφων στο εξωτερικό, λησμονώντας την μοναδική δική μας πλούσια εμπειρία. Στην Ελλάδα που επιβίωσε στην παρατεταμένη κρίση δέκα ετών, που βίωσε την χειρότερη κρίση που είχε ζήσει πριν από τις τρέχουσες ημέρες αναπτυγμένη χώρα, υπάρχουν κάποια βασικά χαρακτηριστικά που λησμονούμε. Θελημένα ή αθέλητα.
Ποιο είναι το περιβάλλον στη χώρα μας; Η οικογένεια αποτέλεσε κι αποτελεί φάρο της ελληνικής κοινωνίας. Γι’ αυτό και στην Ελλάδα το 91% φοβάται περισσότερο μην κολλήσει τον ιό του κορονοϊού κάποιο μέλος της οικογένειας του παρά ο ίδιος ή η ίδια1. Την ίδια στιγμή είμαστε ο λαός που κατά 92% ανησυχούμε για τις επιπτώσεις του κορονοϊού στην ελληνική οικονομία2. Έχουμε την εμπειρία πλέον.
Σε αυτή τη βάση έχει σημασία να δούμε τις Πολιτικές Επικοινωνίας στην Πολιτική και τις Πολιτικές Επικοινωνίας στο Επιχειρείν.
Στην πολιτική η χώρα μας ευτύχησε σε δύο σημεία.
Πρώτον η Κυβέρνηση αντέδρασε προληπτικά και πήρε μέτρα που μπορούν να χαρακτηριστούν σκληρά μεν, αλλά ήταν μέτρα που υιοθετήθηκαν από τη συντριπτική πλειοψηφία δε. Η ελληνική κοινωνία έδειξε απαράμιλλη κοινωνική αλληλεγγύη. Προσωπικά ήμουν σίγουρος γι’ αυτό ως απόρροια των όσων περάσαμε τα τελευταία δέκα χρόνια και παρά την απόλυτη ζουγκλοποίηση μας. Τα στοιχεία της οικογένειας και της προστασίας των δικών μας ανθρώπων κι η αδιαφιλονίκητη αξία της ζωής ήταν αρκετά.
Δεύτερον, το πολιτικό σύστημα, στη συντριπτική του πλειοψηφία, ήταν ενωμένο μπροστά στον αόρατο εχθρό κι οι όποιες αντίθετες φωνές δεν μπορούν να χαρακτηρίσουν τη γενική κατάσταση. Περνάμε το τεστ με επιτυχία.
Ειδικά για την κυβέρνηση και την πολιτική επικοινωνία η προσωπική επιλογή του Πρωθυπουργού να απευθυνθεί ο ίδιος μέσω τακτικών διαγγελμάτων στους πολίτες κι η επιλογή να δοθεί ο λόγος, ουσία και πράξη, στην επιστημονική κοινότητα δια του εκπροσώπου της κ. Σωτήρη Τσιόδρα απεδείχθη σωστή. Ορισμένα άρθρα ή παρεμβάσεις στα όρια της προπαγάνδας αποτελούν μικρή μειοψηφία και δεν μπορούν να αποχαρακτηρίσουν το θετικό έργο της κυβέρνησης, η οποία διαχειρίζεται ορθά την επικοινωνία με τους πολίτες. Φυσικά από την άλλη πλευρά η αλήθεια είναι ότι, παρότι μπορεί να είναι άδικο επί της συνολικής αντιμετώπισης, η κυβέρνηση θα κριθεί σε μεγάλο βαθμό στην επόμενη φάση, δηλαδή στη διαχείριση της οικονομικής κρίσης κι όχι με βάση την τωρινή της αντίδραση. Ωστόσο, αυτό έχει να κάνει πρωτίστως με τις πολιτικές αποφάσεις που θα ληφθούν και δευτερευόντως με το απαραίτητο περιτύλιγμα τους.
Θα χαρακτήριζα αποκαλυπτικό της εποχής το εύρημα ότι το 90% εκτιμά ότι η εταιρεία οφείλει να προστατεύει τους υπαλλήλους της και τους προμηθευτές της, ενώ το ίδιο ποσοστό (90%) ζητά συνεργασία ανάμεσα στον επιχειρηματικό κόσμο και τις κυβερνήσεις για την καταπολέμηση των αποτελεσμάτων της πανδημίας.
Όσον αφορά στις Πολιτικές Επικοινωνίας για το Επιχειρείν εκεί δημιουργείται ένα τεράστιο θέμα. Εμείς οι άνθρωποι της Επικοινωνίας σταθήκαμε στις διάφορες αναφορές μας υπό το πρίσμα της Διαχείρισης Κρίσης. Αυτό είναι θεωρητικά ορθό. Είναι μια κρίση. Κατόπιν ερευνήσαμε και διαβάσαμε τις έρευνες του εξωτερικού. Εκεί ορισμένοι από εμάς έχουμε αδικαιολόγητες εμμονές, αφού δεν λαμβάνουμε υπόψη μας τη μοναδική γνώση που ήδη έχουμε στην πατρίδα μας.
Με βάση τις διεθνείς απόψεις οι πολίτες θεωρούν ότι οι εταιρείες πρέπει να συμμετέχουν ενεργά στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Η Hanover λέει ότι το 94% των πολιτών στο Ηνωμένο Βασίλειο επιθυμεί οι εταιρείες να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της επόμενης μέρας. Η ίδια έρευνα αναφέρει ότι το 58% των πολιτών θέλει να ακούσει συγκεκριμένα σχέδια από τις εταιρείες. Μάλιστα σημειώνει την άποψή ότι οι απόψεις των επιχειρηματιών στην τρέχουσα περίοδο ενδέχεται να αποτελέσουν πηγή εκτόνωσης της απόλυτης πληροφόρησης από τον ιατρικό κόσμο. Δεν συμφωνώ ως προς το τελευταίο στην παρούσα φάση.
…δεν πρέπει να λησμονούμε ότι το Επιχειρείν στην πατρίδα ζούσε συνέχεια τα τελευταία χρόνια σε παρατεταμένη κρίση. Γι’ αυτό κι η άμεση αντίδραση. Γι’ αυτό κι όσες εταιρείες είναι ήδη γνωστές για την οικονομική τους αντοχή έσπευσαν άμεσα να συμμετάσχουν με βοήθεια στην πατρίδα.
Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα είναι η παγκόσμια έρευνα της Edelman3 που αναφέρει ότι 6 στους 10 πολίτες θέλουν τις εταιρείες να διαδραματίζουν ενεργό ρόλο στη διαχείριση των προκλήσεων της επόμενης μέρας και ότι ήδη 1 στους 3 σταμάτησαν να αγοράζουν προϊόντα εταιρείας όταν αισθάνθηκαν ότι αυτή δεν ανταποκρινόταν στις προκλήσεις της πανδημίας. Θα χαρακτήριζα αποκαλυπτικό της εποχής το εύρημα ότι το 90% εκτιμά ότι η εταιρεία οφείλει να προστατεύει τους υπαλλήλους της και τους προμηθευτές της, ενώ το ίδιο ποσοστό (90%) ζητά συνεργασία ανάμεσα στον επιχειρηματικό κόσμο και τις κυβερνήσεις για την καταπολέμηση των αποτελεσμάτων της πανδημίας.
Στα κρίσιμα αυτά στοιχεία όσοι υπηρετούμε στην Ελλάδα τη Βιομηχανία των Υπηρεσιών Επικοινωνίας τείνουμε να ξεχνάμε μια βασική αρχή. Ότι είμαστε η μόνη σύγχρονη χώρα στο ανεπτυγμένο κόσμο που ζήσαμε μοναδική στα χρονικά κρίση στη σύγχρονη ιστορία ανεπτυγμένων χωρών. Ιδιαίτερα η κρίση του 2015, όπου υπήρξε υποχρεωτική τραπεζική αργία τριών εβδομάδων και έλεγχος κεφαλαίων, ήταν αντίστοιχα με σήμερα πρωτόγνωρη για το Επιχειρείν. Κι ήρθε ύστερα από παρατεταμένη κρίση πέντε ετών που πάλι πάρθηκαν μοναδικές αποφάσεις.
Εμείς ως πολίτες κι επαγγελματίες έχουμε γαλόνια που κανείς στον υπόλοιπο κόσμο δεν έχει. Επιβιώσαμε στη δυσκολότερη οικονομία του κόσμου, τη δυσκολότερη περίοδο
Σήμερα, μπορεί να μιλάμε για Διαχείριση Κρίσης, αλλά δεν πρέπει να λησμονούμε ότι το Επιχειρείν στην πατρίδα ζούσε συνέχεια τα τελευταία χρόνια σε παρατεταμένη κρίση. Γι’ αυτό κι η άμεση αντίδραση. Γι’ αυτό κι όσες εταιρείες είναι ήδη γνωστές για την οικονομική τους αντοχή έσπευσαν άμεσα να συμμετάσχουν με βοήθεια στην πατρίδα. Και σαφέστατα δεν είναι η εξ αποστάσεως τηλεργασία ή η εκπαίδευση νέες λέξεις. Γι’ αυτό εξάλλου υιοθετήθηκαν σε δύσκολες οικονομικά εποχές αμέσως. Δεν είμαστε ψηφιακά αναλφάβητοι ως πολίτες.
Εμείς ως πολίτες κι επαγγελματίες έχουμε γαλόνια που κανείς στον υπόλοιπο κόσμο δεν έχει. Επιβιώσαμε στη δυσκολότερη οικονομία του κόσμου, τη δυσκολότερη περίοδο. Οι Έλληνες επιχειρηματίες, όλοι όσοι επιβίωσαν, έχουν υψηλή εμπειρία. Μπορούν να είναι η ατμομηχανή της ελληνικής οικονομίας, αν η Κυβέρνηση τους εμπιστευτεί και πάρει μέτρα μέσα από την υιοθέτηση ρηξικέλευθων ιδεών.
Εμείς οι άνθρωποι της Επικοινωνίας εκεί πρέπει να σταθούμε σήμερα κι αύριο στις Πολιτικές Επικοινωνίας για το Επιχειρείν. Κι αν σήμερα δίνουμε στην πράξη μόνο δύο κατευθύνσεις, εκείνη της συμμετοχής και της προστιθέμενης αξίας στη φήμη της εταιρείας ή εκείνης της στασιμότητας και της αναμονής, η επόμενη μέρα θα πρέπει να είναι κοινή όσον αφορά στην τελική θετική αναφορά με ταυτόχρονη βελτίωση των εταιριών και της κοινωνίας. Πρέπει να δώσει το έναυσμα της άμεσης συνέχειας. Και πρέπει, επιτέλους, να είναι μέρος μιας συνολικής απαρχής συγγραφής ενός νέου βιβλίου στην Ελλάδα. Μέρος μιας νέας εθνικής προσπάθειας. Κάτω απ’ αυτό το πρίσμα μπορεί να αντικαταστήσουμε την κοινή λογοτύπηση του «Μένουμε Σπίτι» με μια πιθανή «Μαζί Μπροστά».
1 Πηγή MRB πρώτο κύμα έρευνας για Κορωνοϊό (13-16.3.2020)
2 Βλέπετε 1
