Εν μέσω του δεύτερου και πιο σκληρού κύματος της πανδημίας οι Ελληνίδες και οι Έλληνες προσπαθούν, για πολλοστή φορά τα τελευταία δώδεκα χρόνια, να συμμαζέψουν εαυτούς κι υποχρεώσεις. Οι εξελίξεις μας προλαμβάνουν και μπήκαμε πάλι σε μια περίοδο γκρίνιας κι εσωστρέφειας. Το χειρότερο είναι ότι επανεισερχόμαστε και σε μια ακόμη περίοδο απαισιοδοξίας.
Παρόλο που ήμασταν οι πιο έτοιμοι στην ανθρωπότητα, ζώντας την μεγαλύτερη κρίση που έζησε ανεπτυγμένη χώρα την περίοδο 2012-2019, η πρώτη φάση της πανδημίας -που αισθανθήκαμε όλοι ότι επιτέλους λειτουργούσαμε σαν καλοκουρδισμένο ελβετικό ρολόι- ήρθε κι έδωσε τη θέση της στη γνωστή ελληνική απογοήτευση που βουβά ζει η ελληνική κοινωνία τα τελευταία -πολλά πλέον- χρόνια. Η ελληνική κοινωνία αναζητά σανίδα σωτηρίας και δεν βρίσκει.
Και ο κλήρος πέφτει…
Καλώς ή κακώς, το βάρος πέφτει στον Κυβερνήτη. Κι αυτός πρέπει εν μέσω όλων όσων έχει να αντιμετωπίσει να βρει λύσεις. Είναι το αναγκαίο βάρος ευθύνης, είναι η «περιγραφή της εργασίας». Ο εκάστοτε Πρωθυπουργός φέρει το βάρος της διακυβέρνησης. Είναι τόσο απλά τα πράγματα.
Πριν από την πανδημία, ακόμα, αποτελούσε πεποίθηση μου ότι στην εποχή της αφθονίας θα ήταν θανάσιμο λάθος εμείς να επιζητάμε αλλαγή ανάλογη μετακομμουνιστικής χώρας. Και δεν είναι τυχαίο ότι ενώ στερηθήκαμε μέρος της ελευθερίας μας, εντούτοις μέσα από τον ψηφιακό κόσμο βρήκαμε πολλαπλές λύσεις για την καθημερινότητα μας, είτε αυτό αφορά στην εργασία μας είτε την διαπαιδαγώγησή μας είτε την ψυχαγωγία μας. Η προηγούμενη αφθονία στον αναπτυγμένο κόσμο μας έδωσε δυνατότητες πάνω απ’ αυτές που θα μπορούσαμε να φανταστούμε. Και μας δίνει μέσα σε λίγους μήνες ένα εμβόλιο για όλη την ανθρωπότητα. Παρά τις αντιφάσεις, παρά τις διαφορές, παρά τις αντιξοότητες. Αδιανόητα δεδομένα για πριν από πενήντα-εξήντα χρόνια.
Η κρίση μετά την κρίση και στη μέση οι πολίτες
Μέσα σε αυτή την πραγματικότητα ο Πρωθυπουργός, στο πρώτο κύμα της πανδημίας, αντέδρασε σωστά. Η χώρα επέδειξε μετά πολλά χρόνια επαγγελματισμό. Και μετά ακόμα περισσότερα σύμπνοια κι ενότητα. Μόλις ξεπεράσαμε τις πρώτες δυσκολίες ο Πρωθυπουργός πήρε ένα ρίσκο. Γνωρίζοντας οικονομικά, αποφάσισε να ανοίξει τη χώρα στον τουρισμό. Δεν το πήρε μόνος του. Όλοι οι Ευρωπαίοι είχαν μια συγκεκριμένη λογική κι ένα άγχος να δουλέψει η οικονομία. Κι εμείς -δυστυχώς μονοσήμαντοι οικονομικά- ανοίξαμε τη βαριά βιομηχανία μας.
Ο πρωθυπουργός, ίσως από το γεγονός ότι αντιμετώπισε πολλές διαφορετικές κρίσεις ταυτόχρονα (τις περισσότερες μάλιστα πετυχημένα), ίσως από το γεγονός ότι η πανδημία του κορωνοϊού είναι ακόμα δίπλα μας ακόμα πιο σκληρή κι αδυσώπητη από την πρώτη φάση, δεν πήρε ποτέ την πρωτοβουλία να εξηγήσει την επιλογή του. Να αναφέρει την ουσία του ρίσκου που πήρε. Έτσι δεν έκανε κοινωνούς τους πολίτες στην απόφασή του. Κι έτσι κι αυτοί σήμερα είναι πάρα πολύ πιο σκληροί απ’ ότι ήταν στην πρώτη φάση της πανδημίας απέναντι του. Το ίδιο λάθος είχε κάνει κι ο Αλέξης Τσίπρας το 2015. Εκείνος ποτέ του δεν εξήγησε γιατί άλλαξε την οικονομική του πολιτική. Προτίμησε να τετραγωνίσει τον κύκλο. Κι όχι μόνο ηττήθηκε όταν ήρθε η ώρα των εκλογών, αλλά έκτοτε δεν μπορεί να αυξήσει καν την βάση επιρροής του.
Άλλο μια μάχη και άλλο ο πόλεμος
Οι πολίτες θέλουν άλλη λογική. Όχι μόνο από τον Πρωθυπουργό αλλά από όλο το πολιτικό σύστημα. Το γεγονός σήμερα ότι ακούμε περισσότερο δικαιολογίες παρά επιτυχίες είναι από μόνο του απόδειξη αποτυχίας. Η αποτυχία, όμως, είναι μέσα στο παιχνίδι. Κανείς δεν βγαίνει συνέχεια νικητής. Κάποια στιγμή χάνεις. Το θέμα, όμως, δεν είναι να χάσεις μια μάχη, αλλά να κερδίσεις τον πόλεμο. Δεν είμαστε μόνοι απέναντι στον εχθρό που λέγεται κορωνοϊός. Είναι όλος ο πλανήτης. Επομένως, δεν είναι ώρα για μισαλλοδοξία ή πολιτική εκμετάλλευση. Είναι ώρα για ομόνοια και ανταλλαγή απόψεων για σήμερα και την επόμενη μέρα.
Προσπάθεια, ειλικρίνεια, προοπτική
Ο Πρωθυπουργός έχει μπροστά του δυόμισι χρόνια. Έχει ως μέριμνά του την καθημερινότητα της πανδημίας και την ανάγκη επιβίωσης των Ελληνίδων και των Ελλήνων. Υπάρχουν κάποια δεδομένα που έτσι κι αλλιώς η Ελλάδα έπρεπε να ξεπεράσει. Μπορεί, επίσης να θεωρείται ουτοπική η έναρξη μιας εθνικής προσπάθειας ακόμα κι αν αυτή ήταν πρακτικό ζητούμενο προτού εμφανιστεί στη ζωή μας η πανδημία. Οι συνθήκες, όμως, έχουν γίνει ακόμα πιο επιτακτικές. Στην παρούσα φάση πρέπει να γίνει απόλυτα κατανοητό ότι ο Πρωθυπουργός ξόδεψε ήδη πολύτιμο πολιτικό κεφάλαιο. Δεν είναι σίγουρο πόσο ακόμα. Δεν θα γνωρίζουμε το μέγεθος του μέχρι τον επόμενο Απρίλιο. Όπως, ακόμα, δεν είναι σίγουρο αν, ποιοι και πόσοι είναι διατεθειμένοι να δώσουν στον Πρωθυπουργό επιπλέον ευκαιρίες. Η πολιτική εμπειρία λέει ότι σε περιόδους κρίσης οι πολίτες δίνουν δεύτερες και τρίτες ευκαιρίες στους πολιτικούς τους, εφόσον αυτοί αποδεικνύουν ότι προσπαθούν. Συνεπώς, η προσπάθεια είναι η μία λέξη-κλειδί. Οι άλλες δύο λέξεις-κλειδιά, πιστεύω ακράδαντα ότι είναι η ειλικρίνεια και η προοπτική.
Η ειλικρίνεια είναι ο μοναδικός δρόμος επαφής με τις Ελληνίδες και τους Έλληνες. Κάθε ηλικιακή υποομάδα έχει διαφορετικές προσλαμβάνουσες, αλλά όλες επιθυμούν τη γλώσσα της αλήθειας. Κι η γλώσσα της αλήθειας κακοποιήθηκε βάναυσα τα τελευταία χρόνια. Ηττηθήκαμε, στο παγκόσμιο χωριό μείναμε πίσω, έχουμε πολλές αγκυλώσεις αλλά αφενός εξακολουθούμε να αντέχουμε, αφετέρου έχουμε να επιδείξουμε ιστορικά σημαντικό έργο. Δεν είμαστε ο φτωχός συγγενής του ευρωπαϊκού χάρτη. Αρκεί κάποιος να μας μιλήσει ειλικρινά και να μας δώσει δύναμη ώστε να δουλέψουμε πάλι σκληρά. Η προοπτική είναι η άλλη λέξη-κλειδί.Το ελληνικό σχέδιο έχει ειπωθεί πολλές φορές από πολλούς. Αν υπάρχει κάποια κατάλληλη στιγμή να το δούμε είναι τώρα. Το ελληνικό σχέδιο θα δώσει προοπτική, θα δώσει ελπίδα. Θα δώσει και μέρος της χαμένης αυτοπεποίθησης. Ωστόσο πρέπει να είναι ολιστικό (κι ας είναι λέξη της μόδας). Να περιλαμβάνει ένα σύνολο δραστηριοτήτων και να ξεπερνάει κατά πολύ μονοθεματικές λογικές.
Η επόμενη μέρα θα έρθει και θα είναι διαφορετική για όλους. Στο ιδανικό σενάριο ο δυτικός κόσμος, και κυρίως ΗΠΑ κι Ευρώπη, θα αντιδράσουν όπως αντέδρασαν μετά το Β’ παγκόσμιο πόλεμο. Τότε η Ελλάδα θα έχει μια ευκαιρία να μεγαλουργήσει. Κάθε άλλο σενάριο είναι εξαιρετικά δύσκολο. Πιο δύσκολο από ποτέ. Ωστόσο είπαμε. Νομοτελειακά ο Κυβερνήτης έχει την ευθύνη.
