Οι φίλαθλοι του Ολυμπιακού και Παναθηναϊκού που θα επισκεφτούν το Άμπου Ντάμπι (κι ίσως πάνε και μια βόλτα στο διπλανό Ντουμπάι) σίγουρα θα παρατηρήσουν ότι υπάρχει μια παροιμία του θυμόσοφου λαού που πλέον δεν ισχύει. Στη Μέση Ανατολή όχι μόνο χτίζεις παλάτια στην άμμο αλλά χτίζεις και ουρανοξύστες. Και ταυτόχρονα χτίζεις επενδυτικά οικοδομήματα πάνω σε τεχνολογία, ενέργεια, τεχνητή νοημοσύνη και χρηματοοικονομική καινοτομία. Και δημιουργείς πλούτο. Σχεδόν εξωπραγματικό πλούτο.
Ο εξωπραγματικός πλούτος αγοράζει ιδέες, αγοράζει σκέψεις. Και παράγει πολύ περισσότερο χρήμα.
Στο Κατάρ, εκτός από αεροπλάνα σε Προέδρους των ΗΠΑ, προσφέρουν κίνητρα σε εταιρείες της Wall Street με στόχο να μετατρέψουν την πόλη σε ένα σημαντικό χρηματοοικονομικό κέντρο της Μέσης Ανατολής. Η κυβέρνηση παρέχει χρηματικές επιδοτήσεις για την ανακαίνιση γραφείων και καλύπτει μέρος των μισθών ορισμένων υπαλλήλων, ώστε να ενθαρρύνει τις εταιρείες να επεκταθούν στην πόλη. Η Qatar Investment Authority ηγείται των φιλοδοξιών της χώρας, ενώ ο οργανισμός Invest Qatar έχει προετοιμάσει δέσμη κινήτρων για να προσελκύσει χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις στο Κατάρ. Θυμίζουν περισσότερο Σιγκαπούρη παρά χώρα της αραβικής χερσονήσου.
Και δεν είναι μόνο το Κατάρ. Η Σαουδική Αραβία προωθεί το φιλόδοξο πρόγραμμα «Vision 2030», με στόχο τη μετατροπή της χώρας σε παγκόσμιο επενδυτικό και τουριστικό κόμβο. Οι τεράστιες επενδύσεις σε υποδομές, τεχνητή νοημοσύνη και ”έξυπνες πόλεις” δεν είναι απλώς επικοινωνιακές φιέστες, αλλά μέρος μιας ρεαλιστικής προσπάθειας οικονομικής διαφοροποίησης. Τα ΗΑΕ, με επίκεντρο το Ντουμπάι και το Αμπού Ντάμπι, έχουν εξελιχθεί σε παγκόσμιους κόμβους εμπορίας, τεχνολογίας και χρηματοοικονομικών υπηρεσιών. Η χώρα επενδύει σε τομείς όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η πράσινη ενέργεια και η διαστημική τεχνολογία.
Οι τρεις χώρες του Κόλπου επιδιώκουν να μετασχηματίσουν τις οικονομίες τους, επενδύοντας σε νέους τομείς και ενισχύοντας τη διεθνή τους παρουσία, με στόχο τη βιώσιμη ανάπτυξη και τη μείωση της εξάρτησης από τα έσοδα του πετρελαίου.
Σε αντιδιαστολή στην Ευρώπη συζητάμε επί μακρόν για ψηφιακή μετάβαση, τεχνολογική αυτάρκεια και “στρατηγική αυτονομία”. Και ετοιμαζόμαστε να δώσουμε 150 δισ. σε όπλα. Μοιάζουμε εγκλωβισμένοι στη νοσταλγία του παρελθόντος και παραδομένοι στην ανασφάλεια του παρόντος. Χωρίς ενιαίο όραμα και με πολιτικές ηγεσίες που λειτουργούν αντιδραστικά και όχι προληπτικά, η Ευρώπη κινδυνεύει να παρακολουθεί τις γεωπολιτικές εξελίξεις ως θεατής και όχι ως πρωταγωνιστής.
Ναι, για τις ευρωπαϊκές αρχές κι αξίες υπάρχει στις χώρες του Κόλπου ένα θεμελιώδες παράδοξο ή/και μια δημοκρατική αναντιστοιχία. Τα φιλόδοξα σχέδιά τους για τεχνολογική, οικονομική και γεωπολιτική υπεροχή συνυπάρχουν με αυταρχικά καθεστώτα, σχεδόν αντιδημοκρατικά όπου η ελευθερία του λόγου, των ΜΜΕ και της πολιτικής έκφρασης είναι δραστικά περιορισμένες ή απουσιάζουν εντελώς. Το γεγονός αυτό σχεδόν αντανακλαστικά μας εμποδίζει να “θαυμάζουμε” ή να “ζηλεύουμε” την αποτελεσματικότητα μη δημοκρατικών καθεστώτων.
Η πρόκληση για την Ευρώπη, όμως, δεν είναι να μιμηθεί την ταχύτητα των αυταρχικών καθεστώτων, αλλά να βρει τον τρόπο να παραμείνει δημοκρατική και ταυτόχρονα αποτελεσματική. Να αποδείξει δηλαδή πως η δημοκρατία δεν είναι εμπόδιο στην πρόοδο, αλλά η πιο ανθεκτική μορφή της. Η Ευρώπη μπορεί να προασπιστεί τις δημοκρατικές της περγαμηνές ενώ ταυτόχρονα δημιουργεί. Θέλει, όμως, κι εκείνη σχέδιο.
Σήμερα όσο η Ευρώπη ”αναλύει”, ο Κόλπος ”εκτελεί”. Και η Ευρώπη ταυτόχρονα βλέπει τις ΗΠΑ να τραβούν ένα δικό τους άγνωστο δρόμο, την Κίνα να μεγαλουργεί και την Ασία να προχωρά με γοργά βήματα. Αν η Ευρώπη δεν αφυπνιστεί, δεν αποκτήσει ενιαία στρατηγική φωνή και δεν επενδύσει στο μέλλον με τόλμη, θα κινδυνεύσει να παραμείνει κομψή, πολιτισμένη αλλά παρωχημένη.
Κι επειδή η Ευρώπη είναι οι χώρες της αν η υπόλοιπη Ευρώπη εξακολουθεί να διαχειρίζεται τη σύγχρονη πραγματικότητα με φοβικότητα και αναποφασιστικότητα τότε ας είναι η Ελλάδα που θα αφυπνιστεί. Κι αν είναι το δικό της σχέδιο καινοτόμο και πρωτοποριακό. Διότι αν υπάρχει ένα συμπέρασμα από την μέχρι σήμερα πορεία του Ελληνικού είναι ότι κι εμείς είμαστε βυθισμένοι σε έναν ύπνο αυτάρεσκης άγνοιας.
