«Από την μία φυσικά ο «Διαμορφωτής Κοινής Γνώμης» είχε την πένα, είχε την σοφία (ή μη) της γραφής, συνήθως συνοδευόταν και συνοδεύεται από ένα τίτλο που να επιβεβαιώνει τη μόρφωση του. Ο «influencer» από την άλλη έχει συνήθως την τρέλα του ή την ομορφιά του ή την αμεσότητα του. Η λέξη “επιρροή” είναι το κοινό τους σημείο».
Γράφει ο Ιάκωβος-Αντώνιος Αρμάος Διδάκτωρ Πολιτικής Φιλοσοφίας – Επικοινωνιολόγος
Ο πιο απλός ορισμός του Influencer είναι το “άτομο που επηρεάζει την κοινή γνώμη”. Αυτό από μόνο του μας φέρνει στο μυαλό το παλιό “Διαμορφωτής Κοινής Γνώμης”. Mόνο που ο influencer ως έννοια ήρθε να ταυτιστεί με μια πιο ανάλαφρη μορφή μέσου επικοινωνίας, αυτή των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης. Αν κανείς το δει με την ψυχρή λογική της εποχής η μετάβαση από το πιο βαρύγδουπο “Διαμορφωτής Κοινής Γνώμης” στο πιο σέξυ “influencer” είναι απλή: είναι η δύναμη της εικόνας σε συνδυασμό με την αμεσότητα της αντίδρασης.
Η δύναμη της εικόνας στην πολιτική ήρθε με την τηλεόραση. Η διαδραστική δύναμη της εικόνας ήρθε με την επανάσταση της τεχνολογίας των έξυπνων τηλεφώνων σε συνδυασμό με την αλληλεπίδραση των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης (πριν τουλάχιστον η “δικτατορία των αλγορίθμων” κάνει αισθητή την παρουσία της). Ποια είναι η μεγάλη διαφορά: η επανάσταση το κοινό να έχει τη δυνατότητα να είναι όχι μόνο “δέκτης” μιας είδησης αλλά και “πομπός” μιας είδησης. Στην εξελικτική διαδικασία κάποιους από εμάς, το κοινό, οι πολίτες δηλαδή γίναμε και «πομποί». Κάποιοι από εμάς εξέλιξαν την τέχνη της διαχείρισης των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης (ή την εκμεταλλεύτηκαν) κι έγιναν και πολιτικοί.
Από την μία φυσικά ο «Διαμορφωτής Κοινής Γνώμης» είχε την πένα, είχε την σοφία (ή μη) της γραφής, συνήθως συνοδευόταν και συνοδεύεται από ένα τίτλο που να επιβεβαιώνει τη μόρφωση του. Ο «influencer» από την άλλη έχει συνήθως την τρέλα του ή την ομορφιά του ή την αμεσότητα του. Η λέξη “επιρροή” είναι το κοινό τους σημείο.
Ο Γιώργος Αυτιάς για παράδειγμα εύκολα μπορεί να μπει στην κατηγορία “διαμορφωτής κοινής γνώμης”, αλλά δύσκολα στην κατηγορία “influencer”. Που όμως θα κατατάσσαμε για παράδειγμα την Ελεονώρα Μελέτη με 516.000 followers στο Instagram; Η Έλενα Κουντουρά έγινε πρώτα γνωστή ως μοντέλο και μετά ως Βουλευτής της ΝΔ, των ΑΝΕΛ και ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ. Ο Νίκος Παππάς πρώτα ως Καλαθοσφαιριστής κι υποστηρικτής του ΚΚΕ και μετά ως Ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ. Ο Κώστας Αρβανίτης πρώτα ήταν γνωστός δημοσιογράφος με σημαντική τηλεοπτική παρουσία και καυστικό λόγο που στήριζε φανερά τον ΣΥΡΙΖΑ πριν γίνει ο ίδιος Ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ. Στο ΠΑΣΟΚ ελάχιστοι γνωρίζουν το πλούσιο βιογραφικό του Νίκου Παπανδρέου αλλά όλοι γνωρίζουν από ποια πολιτική οικογένεια κατάγεται. Και στο ΠΑΣΟΚ τρίτος ήρθε ένα γνωστό από τον τρόπο παρουσίασης του Καιρού τηλεοπτικό πρόσωπο με διάσημο αδελφό αλλά έντονη κομματική παρουσίαση, ο Σάκης Αρναούτογλου. Ποιος θυμάται ότι είχε κατέβει το 2019 κι είχε έρθει 5ος άρα είχε υπόβαθρο ψηφοφόρων;
Είναι δεδομένο ότι η Επικοινωνία πρέπει να υπηρετεί την Πολιτική κι όχι το αντίθετο. Απλά αιφνιδιαζόμαστε όταν βλέπουμε παραδείγματα ανθρώπων που κατά την γνώμη της κοινωνικής πλειοψηφίας δεν θα έπρεπε να είναι μέρος του πολιτικού συστήματος να το κυριεύουν. Το θεωρούμε φαινόμενο ενώ θα έπρεπε να σκεφτούμε αν είναι σημεία των καιρών. Ή να ψάξουμε μέσα απ’ αυτά τα σημεία των καιρών για να δούμε που πηγαίνει η κάθε κοινωνία και τι πρέπει να προσέξει. Όλοι μίλησαν για παράδειγμα για τον Κύπριο Φειδία Παναγιώτου. Για τον 24χρονο youtuber που κατάφερε να βγει ως ανεξάρτητος τρίτη πολιτική δύναμη στην Κύπρο και να εκλεγεί Ευρωβουλευτής. Κανείς δεν πρόσεξε την προεκλογική του καμπάνια με προσοχή. Ο Φειδίας Παναγιώτου: (1) δήλωσε εξαρχής πως δεν έχει εκτεταμένη γνώση ούτε από πολιτική ούτε πάνω σε σοβαρά πολιτικά ζητήματα αλλά ήταν διατεθειμένος να μάθει. Έτσι οι πολίτες θα του συγχωρούσαν εκ προοιμίου κάθε λάθος. (2) είχε πάει στην Αμερική κι είχε θητεύσει δίπλα σε έναν από τους πιο γνωστούς youtuber στον κόσμο, τον Airrack. Άρα είχε αποκτήσει εμπειρία κι είχε δείξει ότι για τα πιστεύω του τον ενδιαφέρει να δουλέψει σκληρά (3) είχε ήδη 2,6 εκατομμύρια συνδρομητές στο κανάλι του στο youtube άρα είχε κοινό να τον ακούσει (4) ήταν μέλος μια πολύτεκνης οικογένεια με πατέρα ιερέα. Άρα είχε μια θετική απόκριση και σε παραδοσιακές οικογένειες (5) δεν ζήτησε να κυβερνήσει αλλά να συμμετέχει στο Ευρωκοινοβούλιο. Έτσι το πολιτικό ρίσκο ήταν μικρότερο για έναν ψηφοφόρο ο οποίος μπορεί να δει αν υπάρχει μια άλλη διαφορετική πολιτική λογική στον τόπο του.
Κι άλλοι όμως στην Ευρώπη εκμεταλλεύτηκαν τη δημοφιλία τους στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης και κατάφεραν την εκλογή τους. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι ο Filip Turek από την Τσεχία (επιχειρηματίας, πρώην οδηγός αγώνων) και ο Alvise Pérez από την Ισπανία. Φυσικά είχαν μια μεγάλη διαφορά από τον Κύπριο youtuber. Οι θέσεις τους χαρακτηρίζονται ακραίες κι η δημοφιλία τους προήλθε μέσα από τον ακραίο λόγο τους. Κι είναι πιο πολιτικοποιημένοι με την παραδοσιακή σημασία του όρου. Είναι, ωστόσο, άγνωστο αν αυτός ο λόγος τους θα ήταν τόσο γνωστός αν δεν υπήρχαν τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης.
Ένας από την Κύπρο, ένας από την Τσεχία και ένας από την Ισπανία. Με λίγα λόγια από όλες τις γωνιές της Ευρώπης. Κι οι τρεις είχαν ως μέρος της επικοινωνιακής τους φαρέτρας το ότι δεν αποτελούν κομμάτι του υφιστάμενου συστήματος κομμάτων, ενώ η μεγάλη τους έκθεση και δραστηριότητα στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης επέτρεψε σε πολύ κόσμο να αναπτύξει μία οικειότητα μαζί τους.
Στην Ελλάδα εντυπωσιαστήκαμε από την χρήση του Tik Tok. H αλήθεια όμως είναι ότι οι πολιτικοί μας δεν έκαναν τίποτα διαφορετικό από αυτό που έκαναν στο παρελθόν η πρώην Πρωθυπουργός της Νέας Ζηλανδίας Jacinda Ardern ή ο Beto O’ Rourke στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η πρώτη, όμως, κουρασμένη από την υπερέκθεση δεν άντεξε την πίεση της καθημερινότητας. Ο δεύτερος (ο Ο’ Rourke), του οποίου ο Στέφανος Κασσελάκης είναι σαν να ακολουθεί-αντιγράφει πιστά τα βήματα, δεν έχει καταφέρει να εκλεγεί τα τελευταία χρόνια.
Αρκεί μία καμπάνια που βασίζεται αποκλειστικά και μόνο με όρους influencer για την ανάδειξη στα πολιτικά πράγματα; Η απάντηση είναι κατηγορηματικά όχι. Τα views στο Tik Tok ή τα Likes σε Facebook δεν σημαίνουν ψήφους. Αυτό, ελπίζουμε, όλοι να το κατάλαβαν καλά στις τελευταίες εκλογές. Η δύναμη της Εικόνας δεν αντικαθιστά τη δύναμη της πειθούς, των λόγων ή των επιχειρημάτων. Ωστόσο βοηθά. Και σίγουρα δεν γίνεται χωρίς αυτή. Από την άλλη δεν πρέπει να ξεχνάμε. Ένας-μια πολιτικός πρέπει να χρησιμοποιεί όλα τα μέσα της παραδοσιακής και της ψηφιακής επικοινωνίας.
